Emmy Noether – matematyczka w trudnych czasach
Emmy Noether urodziła się 23 marca 1882 w niemieckim mieście Erlagen. Początkowo nie chciała wiązać swojej przyszłości z naukami ścisłymi, co na tamte czasy było zrozumiałe – tych dyscyplin na uniwersytetach kobiety nie mogły studiować. Emmy oficjalnie była więc studentką pedagogiki, a na wykłady z matematyki chodziła jako wolna słuchaczka. Było to możliwe m.in. dzięki jej ojcu, który był znanym profesorem matematyki. Wykładowcy szybko dostrzegli jej talent i dopuścili ją do egzaminów.
Fakt, że była kobietą, dyskwalifikował ją z funkcji profesorki. Oficjalnie pracowała jako pomocniczka wykładowcy i tym samym nie dostawała za pracę żadnego wynagrodzenia. W 1915 roku przeniosła się na Uniwersytet w Gentydze, gdzie najwybitniejsi matematycy niemieccy wnioskowali w Ministerstwie Edukacji o przyznanie jej tytułu profesorki. Niestety nie przyniosło to żadnych efektów.
Emmy Noether zmieniła matematykę i fizykę
W 1918 roku Emmy Noether dokonała przełomowego odkrycia – udowodniła fundamentalne twierdzenie teorii względności i mechaniki kwantowej, które głosi, że każdej symetrii w przyrodzie odpowiada prawo zachowania. Zostało ono na jej cześć nazwane „twierdzeniem Noether”. Niestety jej sukcesy zbiegły się z trudną sytuacją na świecie – naziści usunęli ją z Uniwersytetu w Gentydze z uwagi na pochodzenie żydowskie. Emmy wyjechała do Stanów Zjednoczonych gdzie kontynuowała karierę i wykładała matematykę w Bryn Mawr College. W 1932 roku wygłosiła wykład plenarny na Międzynarodowym Kongresie Matematyków w Zurychu jako pierwsza kobieta w historii. W 1935 roku zmarła niespodziewanie – niedługo po operacji usunięcia nowotworu.
Emmy Noether pomagała Einsteinowi
Oprócz udowodnienia twierdzenia Noether, wybitna naukowczyni wniosła wiele do teorii pierścieni, a także rozwinęła zupełnie nową gałąź matematyki – algebrę abstrakcyjną. Jej nazwisko nosi też pojęcie pierścienia noetherowskiego i twierdzenie Laskera-Noether. Mimo że jej czasy zdecydowanie nie sprzyjały naukowym karierom kobiet, była niezwykle ceniona. Albert Einstein pisał, że to jej zawdzięcza swój rozwój:
Panna Noether stale służy mi radą przy opracowywaniu moich projektów i (...) to w istocie dzięki niej stałem się osobą kompetentną w tej dziedzinie.
Kiedy Emmy Noether zmarła, Einstein napisał list do „New York Times”, w którym przyznał:
Panna Noether była najwybitniejszym kreatywnym geniuszem matematycznym, jaki pojawił się od czasu udostępnienia kobietom wyższej edukacji.
Emmy Noether wielokrotnie określa się jako najwybitniejszą kobietę w historii matematyki.
Autor: Hubert Drabik