"Dyplomata to człowiek, który pamięta o urodzinach kobiety, ale zapomina o jej wieku"
Dyplomacja, jako dbałość o właściwą prezencję na arenie międzynarodowej, promocja kultury, języka, tradycji, historii oraz gospodarki danego kraju, wymaga opracowania strategicznych i koordynacyjnych działań. Działania te oparte są na metodach, środkach, założeniach naukowych, których wdrożenie ma służyć realizacji poszczególnych zadań i celów. Kształtowanie pozytywnej opinii, zarówno wewnątrz, jak i poza granicami państwa, ma pomóc w nawiązywaniu, a następnie utrzymywaniu stosunków międzynarodowych. Służy również sztuce współpracy i wypracowywania kompromisów w zakresie polityki zagranicznej ze światowymi przywódcami, instytucjami, organizacjami. Winston Churchill twierdził, że „dyplomata to człowiek, który dwukrotnie się zastanowi zanim nic nie powie”. Do innych ciekawych cytatów zaliczyć można wypowiedź amerykańskiego poety Roberta Frosta: „Dyplomata to człowiek, który pamięta o urodzinach kobiety, ale zapomina o jej wieku” jak i słowa amerykańskiego dziennikarza Henry’ego Louisa Menckena: „Kiedy dyplomata mówi „tak”, oznacza to „może”; Kiedy mówi „może”, ma na myśli „nie”; Kiedy mówi „nie”, nie jest dyplomatą”. Faux pas, rozumiane jako „nietakt”, „gafa”, „złamanie obowiązujących norm, zasad społecznych”, zdarza się również w dyplomacji.
Powitanie
Były premier Wielkiej Brytanii Tony Blair nie rozpoznał Królowej Hiszpanii Beatrix, czego konsekwencją były pytania o imię oraz pełniony przez nią urząd. Prezydent Kolumbii powitał Prezydenta Francji, Charles de Gaulle’a słowami: „Niech żyje Hiszpania!”, a były sekretarz główny NATO lord George Robertson podczas wizyty w Warszawie stwierdził: „Jaka piękna ta Moskwa!”. W Watykanie w 2018 roku Emmanuel Macron zdecydował się poklepać papieża Franciszka po policzku – na pożegnanie – pocałował go dwa razy w twarz. Żona Macrona z kolei nie założyła na spotkanie czarnej sukni z długimi rękawami oraz czarnej koronkowej chusty (czarnej mantyli) przykrywającej włosy. Protokół papieskich audiencji nakazuje założenie tego rodzaju stroju (łac. tenue pontificale). Wyjątkiem jest tzw. przywilej bieli - biała suknia i biała mantyla, które założyć mogą podczas wizyty katolickie królowe, księżne i księżniczki. Pierwsza dama USA Michelle Obama, podczas przyjęcia w Pałacu Buckingham w 2009 roku, przytuliła królową Elżbietę II. Etykieta mówi o możliwości podania królowej dłoni, jeśli ta wyciągnie ją pierwsza. Brytyjska minister transportu Susan Kramer podarowła merowi Tajpej Mer Ko Wen-je zegarek, który w kulturze chińskiej symbolizuje upływający czas i odliczanie go do śmierci.
Strój
Ambasador Eugeniusz Noworyta wraz ze współpracownikami miał gościć na hiszpańskim dworze. Wówczas, pod koniec lat 70., zwyczaje mówiły o konieczności założenia fraka. Ambasador zawczasu uszył sobie strój jednak cała reszta delegacji o frakach zapomniała. W ostatniej chwili wypożyczono je z jednego z madryckich teatrów. Żona Leszka Milleria na spotkanie z cesarzem Japonii Akihito i jego żoną w 2002 roku zdecydowała się założyć sukienkę, na której widniały słowa, takie jak: „sexy”, „pink”, „love”, „romance”. Czerwony krawat Donalda Trumpa został podklejony od spodu taśmą klejącą, która, podczas wyjścia z samolotu, odkleiła się, a sam krawat podwinął pod wpływem wiatru.
W 2015 roku brytyjscy delegaci odwiedzili Chiny. W klapach marynarki wpięte mieli czerwone filcowe maki, które dla Brytyjczyków są symbolem pamięci o poległych żołnierzach, dla Chińczyków z kolei – symbolem poniżenia z rąk Europejczyków, czyli wojen opiumowych. W 2012 roku kanclerz Niemiec pojawiła się w Grecji, w której trwał wówczas kryzys. Na czas wizyty Angela Merkel założyła zieloną marynarkę – tę samą, którą wybrała na mecz Euro 2012 – Niemcy pokonały Grecję 4:2. Raisa Gorbaczowa podczas audiencji u papieża Jana Pawła II założyła czerwoną sukienkę, w 1997 r. premier Irlandii Mary Robinson – zieloną, nie zakrywając przy tym głowy. Żona brytyjskiego polityka Tony’ego Blaira Cherie Booth na spotkanie z Benedyktem XVI założyła białe: bluzkę i kostium. Prezydent Rosji Władimir Putin okrył swoim płaszczem żonę prezydenta Chin Xi Jingpinga podczas szczytu APEC w Pekinie. Kobieta szybko zdjęła okrycie. Chińskie media ocenzurowały opisywany gest w Internecie. W chińskiej kulturze bliskie interakcje między kobietą a mężczyzną, którzy nie pozostają w stałym związku, są nietaktowne.
Spotkanie z królową
Lech Wałęsa podczas wizyty na zamku w Windsorze w Wielkiej Brytanii stwierdził: „Łóżko było takie wielkie, że nie mogłem Danuśki znaleźć”. W 1996 roku do Polski przyjechała królowa Elżbieta II. Żona ówczesnego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Jolanta Kwaśniewska założyła wówczas spódnicę przed kolana – dużo krótszą niż sama Elżbieta Aleksandra Maria z dynastii Windsorów. Michelle Obama w Pałacu Buckingham pokazała się w długiej sukni w kolorze kości słoniowej i z odsłoniętymi ramionami. Złamała zasady etykiety na brytyjskim dworze królewskim.
Polscy dyplomaci
Podczas odwiedzin premiera Laosu Souvanna Phouma, ambasadorowi Janowi Wojciechowi Piekarskiemu pękły spodnie. W trakcie spotkania przywódców trójkąta Weimarskiego w Warszawie w 2011 prezydent Bronisław Komorowski i Angela Merkel schronili się pod parasolką. Nicholas Sarcozy moknął na deszczu. Prezydent Bronisław Komorowski zasłynął także m.in. z lapsusów językowych: „Łączymy się w bulu i nadzieji”. Podczas spotkania z królewską parą ze Szwecji zabrał władczyni kieliszek. Były minister spraw zagranicznych Witold Waszczykowski, po powrocie z obrad Rady Bezpieczeństwa ONZ w Nowym Jorku w 2017 roku, wymyślił nowe, nieistniejące państwo: „Spotkałem się z ministrem San Escobar”.
Zza wielkiej wody
Barack Obama zrobił sobie selfie z Davidem Cameronem i premierem Danii Helle Thorning-Schmidt na pogrzebie Nelsona Mandeli w 2013 roku. Ówczesny wiceprezydent USA Joe Biden odwiedził Polskę w roku 2009. Premiera Donalda Tuska określił mianem "prezydenta". Dodał również, że polscy żołnierze świetnie radzą sobie w Iraku – polskich oddziałów już wtedy w Iraku nie było. George W. Bush, wygłaszając swoje przemówienia, często dodawał tzw. „buszyzmy” – lapsusy językowe: "Człowiek i ryba mogą pokojowo współegzystować", „Myślę, że się zgadzamy, że przeszłość minęła”, „Najważniejszą pracą nie jest wcale bycie gubernatorem czy pierwszą damą, jak w moim przypadku”, „Nie ma ważniejszego zadania niż ochrona ojczyzny naszego państwa”, „To musi być budżet naszego kraju - jest tu sporo liczb!” czy „Importujemy 60 procent ropy zza mórz - głównie z Meksyku i Kanady”. Podczas pierwszego spotkania z Barackiem Obamą w 2010 roku Bronisław Komorowski zażartował: „Bo z Polską i USA to jest, panie prezydencie, jak z małżeństwem. Swojej żonie należy ufać, ale trzeba sprawdzać, czy jest wierna”. Obama nie zrozumiał dowcipu. Dodatkowo tłumaczka zamiast „one's wife" (czyjaś żona), przetłumaczyła „your wife" (pańska żona). Andrzej Duda podczas wizyty w Białym Domu w 2018 roku podpisywał dokument na stojąco – pochylony, z długopisem w ręku – tuż obok – Donald Trump, który dokument podpisywał, siedząc na fotelu przy biurku.
Protokół dyplomatyczny
Ogólne zasady postępowania administracji państwowej i samorządowej w stosunkach na arenie międzynarodowej oraz z miejscowym korpusem dyplomatycznym i konsularnym, w Polsce określa Protokół Dyplomatyczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Protokół Dyplomatyczny MSZ RP organizuje wizyty głów państw, szefów rządów i ministrów spraw zagranicznych, a także zajmuje się pisaniem protokołów z przyjęć dyplomatycznych. Przygotowuje audiencje u prezydenta, prezesa Rady Ministrów, marszałków Sejmu i Senatu oraz ministra spraw zagranicznych. Czuwa nad przestrzeganiem przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i konsularnych, [...] uczestniczy w przygotowywaniu umów międzynarodowych oraz aktów prawa wewnętrznego dotyczących przywilejów i immunitetów dyplomatycznych – czytamy na gov.pl.
Autor: Małgorzata Durmaj