Tlenek węgla – cichy zabójca
Tlenek węgla (CO) to bezbarwny i bezwonny gaz, który jest toksyczny dla organizmu. Może powstawać w różny sposób:
- W wyniku niepełnego spalania butanu, propanu z butli lub gazu ziemnego,
- Poprzez spalanie w niesprawnych lub uszkodzonych palnikach, najczęściej piecyków gazowych,
- Przez wadliwą wentylację pomieszczenia, w którym dochodzi do spalania,
- W wyniku spalania węgla, koksu lub nafty w piecu, w którym przewód kominowy jest w jakiś sposób uszkodzony albo niesprawny.
Tlenek węgla to zabójczy gaz – jest bezwonny i bezbarwny, tym trudniej rozpoznać zagrożenie. Przyjrzyjmy się więc, w jaki sposób dochodzi do samego zatrucia.
Jak przebiega zatrucie czadem?
Z lekcji biologii wiemy, że hemoglobina odpowiada za pobieranie tlenu z płuc, transportowanie i uwalnianie go do tkanek organizmu. Tlenek węgla wiąże się z nią 250 razy łatwiej niż tlen, co jest kluczowe w zrozumieniu, dlaczego dochodzi do zatrucia czadem. Gaz blokuje cały powyższy proces: hemoglobina transportuje śmiercionośny CO zamiast tlenu, co prowadzi do powstania karboksyhemoglobiny. Nie potrafi ona przenosić koniecznego do życia tlenu, dochodzi do niedotlenienia tkanek i uszkodzenia komórek. Przypomnijmy, że dawka śmiertelna czadu w wydychanym powietrzu to 1000 ppm (0,1%). Już 1500 ppm (0,15%) prowadzi do szybkiego zgonu.
Zatrucie czadem – objawy
Tlenku węgla nie da się wyczuć ani zobaczyć. Można jednak zaobserwować konkretne objawy, które mogą świadczyć o ulatnianiu się śmiercionośnego gazu. Zaalarmować powinny nas:
- Ból głowy (ten objaw jest najczęstszy),
- Utrata przytomności (szczególnie u osób, u których do zatrucia doszło w pomieszczeniu, w którym bezpośrednio ulatnia się CO),
- Zaburzenia równowagi,
- Ogólne osłabienie i znużenie,
- Zaburzenia świadomości,
- Spadek ciśnienia tętniczego.
Jak postępować, jeśli podejrzewasz zatrucie czadem u siebie lub bliskich?
- Otwórz wszystkie okna, w miarę możliwości zrób przeciąg,
- Opuść dom, pomóż innym wydostać się na zewnątrz,
- Wezwij pogotowie ratunkowe,
- Nie wracaj do domu, dopóki służby nie stwierdzą, że jest już bezpiecznie.
Jak zapobiec zatruciu czadem?
Jeśli posiadasz w domu urządzenia emitujące tlenek węgla (np. piecyk gazowy), dbaj o ich stan techniczny. Regularnie wykonuj kontrolę, nie zapominając o przeglądach wentylacji i przewodów kominowych. Jednak najskuteczniejszą ochroną przed zaczadzeniem jest montowanie czujników, o co niezmiennie apelują eksperci. Koszt takiego czujnika zaczyna się od zaledwie 45 zł. Taki detektor CO, po wykryciu choćby minimalnego stężenia tlenku węgla, emituje bardzo głośny alarm dźwiękowy i sygnał świetlny, które ostrzegą nas przed niebezpieczeństwem.
Autor: Hubert Drabik