Badacze z Harvard University i innych ośrodków naukowych przedstawili hipotezę „Mind After Midnight”, według której nasz organizm i umysł podlegają naturalnemu rytmowi dobowemu. W ciągu dnia jesteśmy nastawieni na aktywność i pozytywne emocje, ale po zmroku, a zwłaszcza po północy, nasz mózg zaczyna działać zupełnie inaczej.
Negatywne emocje przyciągają naszą uwagę znacznie silniej, a skłonność do ryzykownych decyzji rośnie. To efekt ewolucyjnych mechanizmów obronnych, które miały chronić nas przed zagrożeniami w nocy.
Nocne czuwanie – ryzyko niebezpiecznych zachowań
Brak snu i aktywność po północy mogą prowadzić do wzrostu ryzyka podejmowania niebezpiecznych decyzji. Neurolog Elizabeth Klerman z Harvard University podkreśla, że mózg aktywny w środku nocy nie funkcjonuje tak dobrze, jak w dzień. To może mieć poważne skutki nie tylko dla osób cierpiących na bezsenność czy uzależnienia, ale także dla wszystkich, którzy z różnych powodów muszą być aktywni po zmroku.
Przykłady podane przez naukowców są wymowne: osoby uzależnione od substancji łatwiej ulegają pokusom nocą, a studenci z bezsennością popadają w poczucie beznadziei. Oba przypadki mogą prowadzić do tragicznych konsekwencji.
Statystyki nie pozostawiają złudzeń
Ryzyko samobójstwa między północą a 6:00 rano jest aż trzykrotnie wyższe niż w ciągu dnia. Badania z 2020 roku potwierdzają, że nocne czuwanie to czynnik ryzyka samobójstwa, najprawdopodobniej z powodu rozregulowania rytmu dobowego.
Zażywanie nielegalnych lub niebezpiecznych substancji także nasila się nocą. W brazylijskim centrum nadzorowanego przyjmowania narkotyków odnotowano niemal pięciokrotnie większe ryzyko przedawkowania opioidów w nocy niż w dzień.
Nocne zmiany w mózgu – wciąż wiele niewiadomych
Naukowcy podkreślają, że nocą zachodzą w naszym mózgu zmiany neurologiczne, które wciąż nie są do końca poznane. Brakuje szczegółowych badań dotyczących wpływu niedoboru snu i rytmu dobowego na przetwarzanie nagrody i motywacji. Nie wiadomo też, jak radzą sobie osoby pracujące na nocnych zmianach – przez około sześć godzin każdej doby nasz mózg pozostaje dla nauki zagadką.
Potrzeba dalszych badań i wsparcia
Eksperci apelują o zwiększenie liczby badań nad funkcjonowaniem mózgu w nocy i skutkami nocnego czuwania. To ważne dla zdrowia i bezpieczeństwa wszystkich, którzy z różnych powodów muszą być aktywni po zmroku. Lepsze zrozumienie tych mechanizmów może pomóc w opracowaniu skuteczniejszych metod wsparcia i profilaktyki.
Autor: Katarzyna Pajączek