Dlaczego na Wigilii jest 12 potraw?
Tradycyjna wieczerza wigilijna w Polsce składa się z 12 potraw, które mają symboliczne znaczenie i różnią się w zależności od regionu, ale pewne dania pojawiają się bardzo często. Do takich dań należy barszcz czerwony z uszkami, który jest jedną z popularniejszych zup wigilijnych, choć w niektórych domach zastępuje się go zupą grzybową. Na stole zwykle pojawia się również smażony karp, który jest symbolem świąt w wielu polskich rodzinach. Innym klasycznym daniem są pierogi z kapustą i grzybami, które często towarzyszą kapuście z grochem lub kapuście z grzybami, podawanej jako samodzielne danie. Kolejną tradycyjną potrawą jest ryba po grecku, czyli ryba w warzywach, oraz śledzie pod różnymi postaciami. Na wigilijnym stole nie może zabraknąć kutii lub makowca, które są potrawami słodkimi, a także kompotu z suszu. W wielu domach podaje się również kluski z makiem lub łamańce z makiem, a także różne formy pasztecików czy krokietów z grzybami. Często spotykana jest także zupa rybna oraz różnego rodzaju sałatki jarzynowe. Każde z tych dań symbolizuje dostatek i ma przynosić pomyślność w nadchodzącym roku.
Dlaczego tradycja obejmuje właśnie 12 potraw? Powodów jest kilka.
- Liczba apostołów: tradycja chrześcijańska wskazuje, że liczba 12 odnosi się do dwunastu apostołów, którzy towarzyszyli Jezusowi podczas Ostatniej Wieczerzy. Symbolicznie, 12 potraw nawiązuje do wspólnoty i bliskości przy stole, tak jak apostołowie towarzyszyli Chrystusowi.
- Pełnia i doskonałość: w kulturze chrześcijańskiej liczba 12 symbolizuje pełnię i doskonałość, co można też odnieść do całego roku kalendarzowego, który składa się z 12 miesięcy. Wigilia, będąca wieczorem poprzedzającym narodziny Jezusa, ma w ten sposób obejmować całe stworzenie i cykl życia.
- Symbolika obfitości: w tradycji ludowej 12 potraw symbolizuje również obfitość i dostatek, co jest życzeniem na nadchodzący rok. Uważano, że jeśli uda się przygotować 12 potraw, to w przyszłym roku rodzina będzie miała dostatek jedzenia i powodzenie.
- Różnorodność darów ziemi: dwanaście potraw ma także symbolizować różnorodność darów natury, które spożywa się podczas Wigilii – chodzi o płody ziemi, takie jak zboża, warzywa, owoce, ryby, grzyby, a także miód. Każda potrawa reprezentuje inny rodzaj pożywienia, będący darem ziemi.
- Wspólnota i gościnność: przygotowanie 12 potraw miało także związek z gościnnością. Każda z osób biorących udział w wieczerzy powinna skosztować wszystkich potraw, co miało przynieść szczęście i pomyślność.
Ta tradycja, choć mocno osadzona w symbolice chrześcijańskiej, jest również wyrazem staropolskiej gościnności i dbałości o szczegóły, podkreślając wagę tego szczególnego wieczoru w roku.
Autor: Klaudia Dzięgiel