Kolęda - geneza
Kolęda pierwotnie była radosną pieśnią noworoczną, wywodzącą się z tradycji ludowej i najczęściej utrzymana w konwencji religijnej. Kolęda w rozumieniu religijnej pieśni związanej z narodzinami Jezusa wykształciła się nieco później, wraz z umacnianiem się chrześcijaństwa. Według tradycji chrześcijańskiej autorem pierwszej kolędy był św. Franciszek z Asyżu. Najpopularniejsza – „Cicha noc” powstała w 1818 roku w austriackim miasteczku w Alpach i przetłumaczona została na ponad 300 języków. Aktualnie w liturgii Kościoła katolickiego kolędy śpiewa się od mszy w nocy z 24/25 grudnia – tak zwanej pasterki do święta Chrztu Pańskiego – pierwsza niedziela po 6 stycznia. W polskiej tradycji dopuszczalne jest wykonywanie ich aż do 2 lutego.
Terminem kolęda określa się także z obrzędem ludowym polegający na obchodzeniu domów przez kolędników.
Najstarsza polska kolęda
Jedną z ulubionych tradycji świąt Bożego Narodzenia, zaraz po obdarowywaniu się prezentami, jest z pewnością śpiewanie kolęd - pieśni o charakterze religijnym. Ponadczasowe melodie, które każdy z nas zna od dziecka, sprawiają, że grudniowy okres nabiera jeszcze bardziej świątecznego klimatu. Najstarsza zachowana polska kolęda – „Zdrów bądź, królu anielski” pochodzi już z 1424 roku, jednak największy wzrost popularności przypisuje się na przełom XVII i XVIII wieku. To właśnie wtedy powstała jedna z najważniejszych pieśni bożonarodzeniowych – „W żłobie leży”. W polskim dorobku zachowało się około 500 kolęd i pastorałek, jednak zbiór ten się powiększa, bowiem cały czas powstają nowe, komponowane przez współczesnych artystów.
Dlaczego śpiewamy kolędy?
Śpiewanie kolęd nie ma większej symboliki. Jest to po prostu bożonarodzeniowa tradycja, dzięki której tworzymy jeszcze bardziej świąteczny klimat. Melodie towarzyszące nam co roku przypominają, co tak naprawdę ważne jest w tych świątecznych dniach, a wspólne kolędowanie z rodziną sprawia, że w domu gości jeszcze więcej radości. Poprzez śpiewanie pieśni religijnych możemy także wyrazić swoją wdzięczność oraz potraktować to jako pewnego rodzaju modlitwę.
Polskie kolędy – pamiętasz je wszystkie? Sprawdź listę, by nie pominąć żadnej przy wigilijnym stole!
Autor: Aleksandra Biłas