Podatek cukrowy przewidujący nałożenie dodatkowych opłat na sprzedaż słodzonych napojów i alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości mniejszej niż 300 ml wejdzie w Polsce w życie 1 stycznia 2021 roku. W związku z tym, przygotowaliśmy kalkulator podatku cukrowego. Dzięki niemu dowiesz się, o ile podrożeją interesujące Cię napoje, co być może zmotywuje Cię do zmiany swoich wyborów żywieniowych.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, w artykule poniżej znajdziesz szczegółowe informacje o podatku cukrowym, zasadach jego obliczania i potencjalnych korzyściach jego wprowadzenia.
Cały ten cukier – dlaczego ograniczenie cukru jest tak ważne?
Cukier to potoczna nazwa sacharozy – słodkiej, krystalicznej substancji, którą najczęściej otrzymuje się z buraków cukrowych lub trzciny cukrowej. Cukier jako produkt spożywczy ma stosunkowo niską wartość odżywczą, natomiast wysoką wartość energetyczną. Oznacza to, że dostarcza dużo energii - kilokalorii (około 400 kcal w 100 g), natomiast nie zawiera praktycznie żadnych witamin i składników mineralnych. Właśnie z tego powodu mówimy, że "cukier to źródło pustych kalorii”, natomiast zalecenia żywieniowe określają, że jego spożycie nie powinno przekraczać 10% całkowitej energii z diety. Tymczasem Polacy spożywają go co najmniej dwa razy więcej niż rekomendują eksperci! Nadmierne spożycie cukru powoduje między innymi próchnicę zębów, i co bardzo istotne - znacząco zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości.
Obecnie problem nadmiernej masy ciała urósł do rangi światowej epidemii, z którą zmagają się nie tylko kraje rozwinięte, ale także rozwijające się. Według najnowszych danych, nadwaga dotyczy obecnie 68% mężczyzn i 53% kobiet w Polsce, natomiast 23% Polaków cierpi na otyłość. Osoby z nadmierną masą ciała są narażone na pogorszenie ogólnego stanu zdrowia, są obarczone większym ryzykiem wystąpienia niepełnosprawności, przedwczesnej śmierci, a także wielu chorób przewlekłych. Z powodu licznych powikłań otyłość generuje ogromne koszty osobiste, społeczne i ekonomiczne, a szacowany dalszy wzrost częstości jej występowania będzie nadal je powiększał:
- Szacuje się, że średnia długość życia Polaków będzie krótsza o prawie 4 lata z powodu epidemii otyłości.
- Koszty związane z leczeniem otyłości stanowią 6,4% kosztów w polskim budżecie medycznym.
- Według szacunkowych danych produkt krajowy brutto (PKB) będzie w Polsce o 4,3% niższy tylko z powodu nadmiernej masy ciała rodaków.
Sztuczne substancje słodzące i alkohol, a podatek cukrowy
Sztuczne substancje słodzące (czyli popularne słodziki) to zamienniki cukru. Ich powszechne zastosowanie mogłoby wydawać się idealnym rozwiązaniem – w przeciwieństwie do cukru, mają one znikomą wartość energetyczną. Wynika to z faktu, że są one nawet kilkuset krotnie słodsze od samej sacharozy, dzięki czemu mogą być one stosowane w bardzo małych ilościach. W świetle obecnych badań naukowych spożycie słodzików w dopuszczonych dawkach jest generalnie bezpieczne. Nie należy jednak zapominać, że słodycz słodzików jest wielokrotnie większa od cukru, a więc osoba spożywająca je przyzwyczaja się do słodkiego smaku.
"Małpka" to potoczna nazwa alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o małych objętościach - najczęściej 100 lub 200 ml. Sprzedaż małpek stanowi około 30% rynku wódki. Szacuje się, że średnio 1,5 mln małpek trafia co dzień do rąk klientów. Opodatkowanie alkoholi sprzedawanych w opakowaniach o objętości mniejszej niż 300 ml może zasilić budżet o dodatkowe 0,5 mld złotych rocznie, przy czym połowa z tych pieniędzy będzie wydawana na edukację, profilaktykę oraz świadczenia w zakresie opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień.
Czym jest podatek cukrowy?
Według definicji, podatek cukrowy to podatek akcyzowy nakładany na sprzedaż napojów słodzonych cukrem lub innych produktów z wysoką zawartością cukru. Jego wprowadzenie ma na celu ograniczenie dużego spożycia tych produktów spożywczych i uniknięcie negatywnych konsekwencji zdrowotnych z tym związanych, m. in. otyłości czy innych chorób cywilizacyjnych.
Podatek cukrowy w Polsce zakłada nałożenie dodatkowej opłaty od słodzonych napojów i alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości mniejszej niż 300 ml. Głównym celem wprowadzenia podatku cukrowego jest promocja prozdrowotnych wyborów konsumentów. Środki uzyskane z podatku będą trafiać do gmin i Narodowego Funduszu Zdrowia i będą przeznaczane na edukację prozdrowotną, a także profilaktykę pierwotną otyłości i uzależnień.
Efekty wprowadzenia podatku cukrowego będą widoczne po pewnym czasie, najprawdopodobniej po kilku latach. Przewidywane korzyści obejmują:
- zahamowanie trendu wzrostowego częstości występowania nadwagi i otyłości, a także ich powikłań (m.in. chorób metabolicznych, chorób układu krążenia, nowotworów dietozależnych),
- zmniejszenie kosztów leczenia przewlekłych chorób cywilizacyjnych,
- zwiększenie asortymentu żywności o obniżonej zawartości cukru na rynku.
Jak obliczyć podatek cukrowy?
Jak wspomniano, podatek cukrowy w Polsce przewiduje wprowadzenie dodatkowych opłat od alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości do 300 ml oraz słodzonych napojów. Oto jak będzie naliczany:
- Alkohol o objętości poniżej 300 ml - 25 zł od jednego litra stuprocentowego alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości do 300 ml.
W praktyce oznacza to:- 1 zł od 100 ml małpki wódki 40%;
- 2 zł od 200 ml małpki wódki 40%;
- 88 groszy od 250 ml wina 14%.
- Opłata od napojów słodzonych:
- stała: 50 gr za litr napoju z dodatkiem cukru lub substancji słodzącej
- zmienna:
- dodatkowe 5 gr za każdy gram cukru powyżej 5 gram/100 ml (w przeliczeniu na litr napoju);
- dodatkowe 10 gr za litr napoju z dodatkiem substancji aktywnej (kofeina lub tauryna).
Z opłaty są całkowicie zwolnione napoje będące:
- izotonikami,
- wyrobami medycznymi,
- zarejestrowanymi suplementami diety,
- żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego,
- preparatami do początkowego żywienia niemowląt,
- wyrobami akcyzowymi,
- napojami zawierającymi co najmniej 20% soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego.
Potrzebujesz więcej informacji? Znajdziesz je w ustawie z dnia 14 lutego 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów.
Kalkulator podatku cukrowego – jak go używać?
Zasady obliczania podatku cukrowego wydają Ci się skomplikowane? Nie martw się, kalkulator podatku cukrowego policzy wszystko za Ciebie!
- Wybierz rodzaj napoju – alkohol lub napój słodzony.
- Wybierz konkretny napój (informacje o ilości cukru i kofeinie/taurynie pojawią się automatycznie) lub wybierz opcję ‘Inny’ i wpisz wszystkie wartości samodzielnie.
- Wpisz objętość napoju.
- Odpowiedz na pytanie jak często kupujesz dany napój.
- Wybierz jaki okres czasu Cię interesuje (domyślnie pokażemy Tobie podatek cukrowy zapłacony przez Ciebie w ciągu roku).
Po wypełnieniu wyżej wymienionych informacji, zobaczysz:
- o ile więcej będziesz jednorazowo płacił za dany napój,
- ile pieniędzy wydasz na podatek cukrowy w określonym przez Ciebie czasie, a także ile kilokalorii z napojów spożyjesz [opcja dostępna tylko dla napojów słodzonych].
Efekt wprowadzenia podatku cukrowego w innych krajach
Nie do końca przekonuje Cię podatek cukrowy? Dzięki temu, że inne kraje zastosowały podatki cukrowe już jakiś czas temu, wiemy że ich wprowadzenie ma swoje uzasadnienie:
- W Meksyku po wprowadzeniu podatku cukrowego zaobserwowano 6,3% spadek sprzedaży napojów słodzonych, natomiast sprzedaż wody wzrosła o 16,2%.
- Po wprowadzeniu podatku cukrowego w Kalifornii, USA konsumpcja słodzonych napojów wśród osób mniej zamożnych zmalała o 21%, natomiast wody wzrosła o 63%.
- Analiza danych 13 różnych badań przeprowadzona w 2017 roku wykazała, że wprowadzenie podatku cukrowego zwykle wiąże się z korzyściami zdrowotnymi, jednak efekty mogą się różnić w zależności od regionu i konstrukcji prawa.
